Ο Άγιος Ανδρόνικος Γιαλούσας είναι ένα ωραιότατο χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου στο διαμέρισμα της Καρπασίας. Χτίστηκε στα βυζαντινά χρόνια και είχε πολιούχο άγιο τον ʼγιο Ανδρόνικο. Μετά από προδοσία στα χρόνια της Τουρκοκρατίας πολλοί Έλληνες του χωριού κατέφυγαν στην στη Μικρά Ασία για να γλιτώσουν από τους Τούρκους του νησιού. Κατ’ αυτή τη περίοδο εγκαταστάθηκαν με τη βία και Τούρκοι στον ʼγιο Ανδρόνικο, και από έκτοτε το χωριό ήταν μικτό. Εν το μεταξύ οι κάτοικοι του χωριού, όταν ανακάλυψαν το σπήλαιο στο οποίο ασκήτεψε η Αγία Φωτού την ανακήρυξαν πολιούχο του χωριού τους, της έκτισαν ναό, ενώ με την πάροδο του χρόνου ο ναός του Αγίου Ανδρονίκου γκρεμίστηκε χωρίς όμως να χάσει το χωριό την αρχική του ονομασία.
Από μορφολογικής πλευράς το χωριό αποτελείται από λόφους, πλαγιές, κοιλάδες, οροπέδια. Μπροστά από το χωριό περνά ο δρόμος προς το μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα, ενώ από την άλλη απλώνονται καταπράσινες πεδιάδες που συνέτεινε στην ανάπτυξη της γεωργίας. Έτσι οι κάτοικοι του χωριού καλλιεργούσαν ελιές, σιτηρά, εσπεριδοειδή και για πολλά χρόνια κολοκάσι, για το οποίο φημιζόταν το χωριό, καθώς και σησάμι. Παράλληλα αναπτύχθηκε και η κτηνοτροφία. Οι κάτοικοι εξέτρεφαν μεγάλο αριθμό αιγοπροβάτων και βοδιών.
Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για χωριό ακριτικό ο πληθυσμός αυξανόταν σταδιακά μέχρι το 1963 -64 που είχαμε τις πρώτες διακοινοτικές διαταραχές. Το 1964 οι Τουρκοκύπριοι εγκατέλειψαν το χωριό και ένα χρόνο πριν την Τουρκική εισβολή με βάση απογραφής οι Ελληνοκύπριοι ανέρχονταν στους 712. Μετά την εισβολή οι Ελληνοκύπριοι εγκατέλειψαν το χωριό, ενώ το 1983 υπήρχαν σ’ αυτό 9 εγκλωβισμένοι. Σήμερα το χωριό κατοικείται από 900 περίπου Τούρκους και Τουρκοκυπρίους και έχει μετονομαστεί σε Yesilkoy που σημαίνει πράσινο
NOCTOC

Read More

Πάνω από κάθε πόρτα υπήρχε κι από ένα πιάτο. Συνολικά τέσσερα πιάτα. Το σπίτι κτίστηκε το εννιακόσια δεκαοχτώ μόλις γύρισε από την Αμερική ο παππούς. “Δεν θα τους τα αφήσω” είπε ο πατέρας στη μάνα μας που τον κοίταζε συλλογισμένη και της είπε για το σχέδιο που κατέστρωσε. Κάθε βράδυ στο σκοτάδι -γιατί οι οδηγίες ήταν σαφείς για το τι θα ακολουθούσε- έβαζε μια μικρή σκάλα και κτυπούσε προσεχτικά τον γύψο γύρω από τα δύο πιάτα που ήταν έξω μέχρι που τα ξεκόλλησε. Κάλυψε τον χώρο που δημιουργήθηκε με νέο γύψο. Αυτά που ήταν μέσα στο σπίτι ήταν πιο εύκολο.
Κάποια μέρα, όταν οι πιέσεις εντάθηκαν, φόρτωσαν ό,τι μπορούσαν στο φορτηγό και πήραν το δρόμο της προσφυγιάς αφού γονάτισαν πρώτα και φίλησαν το χώμα της αυλής του σπιτιού τους μπροστά στο βένετο ξωπόρτι.
Μάθαμε ότι έκτισαν τις πόρτες, έκτισαν τα παράθυρα, χάλασαν το ένα δωμάτιο, χάλασαν τον φούρνο, έκοψαν τα δέντρα, ο ευκάλυπτος γονάτισε και τίποτε δεν θυμίζει το σπίτι μας.
Εμείς όμως, το ξανακτίζουμε. Το κτίζουμε μέσα μας γύρω απ’αυτά τα πιάτα. Και μας περιμένει.

ΝΝ-Χ
Νίκος Νικολάου Χατζημιχαήλ
απο Κάρβας

Read More

Ο 13ος αι. κυλησε μαλλον ηρεμα και παρα τις κατα καιρους κρισεις που περασε το Βασιλειο, η Κυπρος καταφερε να αναδειχθει σε ενα σπουδαιο εμπο­ρικο κεντρο και να αναδειξει τον πλουτο που διεθετε. Σ’ αυτο αναμφιβολα συνετελεσαν ολοι οι παραπανω εμποροι των ξενων χωρων χαρη στη δραστη­ριοτητα τους, αλλα και τις σημαντικες διεθνεις συγκυριες. Πρωτα η απαγορευ­ση απο τη χριστιανικη Δυση των εμπορικων σχεσεων με τους μουσουλμανους, θετοντας στο περιθωριο ενα σημαντικοτατο λιμανι της εποχης, οπως ηταν η Αλεξανδρεια, και στη συνεχεια το ανοιγμα της ενδοτερης Ασιας στο ευρωπαι­κο εμποριο. Η θεση της Κυπρου σε σχεση με το ασιατικο εμποριο ηταν αναμ­φιβολα βασικη, και το λιμανι της Αμμοχωστου στραμμενο προς τις ασιατικες ακτες ακομη περισσοτερο. Ενα μαλλον περιφερειακο λιμανι μεχρι τοτε, η Αμμοχωστος μετατραπηκε στη διαρκεια του Που αι. σε ενα σπουδαιο εμπορι­κο σταθμο του διεθνους εμποριου.
Το ενδιαφερον λοιπον τοσο των ξενων εμπορων, οσο και των βασιλεων της Κυπρου στραφηκε απο τα τελη του Που αι. αποκλειστικα στην Αμμοχωστο. Σκοπος των Λουζινιαν ηταν η ακομη μεγαλυτερη ενισχυση του λιμανιου ως εμπορικου κεντρου και κομβου στη ναυσιπλοϊα της ανατολικης Μεσογειου υπο τον αμεσο ομως ελεγχο τους. Οπως ηταν αναμενομενο, η Αμμοχωστος μπηκε στο στοχαστρο των Γενουατων. Ετσι, η σχετικη ισορροπια που ειχε επι­κρατησει μεχρι και τις αρχες του 14ου αι. αρχισε να διαταρασσεται. Αν και το ενδιαφερον για το υπολοιπο νησι και τα προιοντα του (οπως ηταν η ζαχαρη, το βαμβακι η το αλατι) δεν ειχε χαθει, ωστοσο η Αμμοχωστος μαγνητιζε πλεον περισσοτερο: Εκεινος που θα ειχε τον ελεγχο της, θα ειχε και το μεγαλυτερο μεριδιο απο τα κερδη των εμπορικων δραστηριοτητων στο νησι.
Η Αμμοχωστος, το μεγαλυτερο πλεον λιμανι της Κυπρου, στις αρχες του 14ου αι. αποτελουσε «σταυροδρομι των εθνων», στο οποιο παρολο που καποι­ ες κοινοτητες υπερειχαν αριθμητικα, καμια δεν ειχε ακομη επιβληθει στις αλλες. Σ’ αυτο συντελουσε και το γεγονος οτι στην Αμμοχωστο, σε αντιθεση με τη Λευκωσια, καμια απο τις παραπανω κοινοτητες την εποχη εκεινη δεν διεθε­τε ακομη τη δικη της συνοικια, εκκλησια η και οχυρωσεις, ετσι ωστε να δημι­ ουργησει ενα μονιμο πυρηνα, ο οποιος θα εδινε τη δυνατοτητα επιβολης. Ολοι κατειχαν μονο τελωνειακα προνομια. Στη διαρκεια ομως του ιδιου αιωνα τα πραγματα αλλαξαν ριζικα.
Αγωνας για επικρατηση: Βενετια και Γενουα στο μεσαιωνικο Βασιλειο της Κυπρου

Χαραλαμπος Γασπαρης
Διευθυντης Ερευνων
Ι.Β.Ε./Ε.Ι.Ε.

και βαλαν την ταβλαν τους Γενουβισους δεξια, και τους Βενετικους αριστερα και ως γοιον ετρωγαν, εφοβεριζεν evav κονμοννιν το αλλον και ετριζαν τα δοντια τους. (Μαχαιρας, τομ. Ι, § 328)

Read More

Το Καζίνο Βαρωσίων και η ταραχώδης ιστορία του…… Οδός Ερμού 1926
Η πιό παλιά φωτογραφική αποψη της Οδού Ερμού στο αρχείο της συλλογής χρονολογείται απο το 1926. Ευτυχώς η φωτογραφία είναι αρκετά καθαρή και μας δείχνει πολύτιμα στοιχεία της κοινωνικής και εμπορικής ιστορίας της πόλης καθώς και της ωραίας αρχιτεκτονικής (όπως τα μαγαζιά με τια κομψές Κυπριακές καμάρες τους ηλιακούς των προσόψεων) που χάθηκαν με την πάροδο του χρόνου και την ανάπτυξη.
Μπροστά, στα αριστερά (1) διακρίνεται το φαρμακείον “Ο Φοίνιξ” του Γ. Πάλμα. Ο Γεώργιος Πάλμας, απόφοιτος του πανεπιστημίου του Λονδίνου, ηταν ο πρώτος φαρμακοποιός των Βαρωσίων. Μπροστά στα δεξιά (2) διακρίνεται το καφενείο του Βοσκαρή και αμέσως μετα το κουρείον του Αντώνη Κανικλίδη (3). Στο βάθος δεξιά (4) διακρίνεται το ανώγειο κτίριο του Καζίνου στην διασταύρωση Ερμού και Κίμωνος. Διακρίνονται επίσης τα σύρματα ηλεκτρισμού; η ηλεκτροδότηση της Αμμοχώστου άρχισε το 1922.
Το Καζίνο είχε ταραχώδη ιστορία όπως αφηγείται ο Μιχαήλ Κούμας στο βιβλίο του “Τα Παληά Βαρώσια και η Παληά Αμμόχωστος”.
Γράφει ο Κούμας:
“Γειτονικόν πρός το καφενείον του Μπάρπα Γιάννη ήτο και το ανώγειον Καζίνο επι των οδών Ερμού και Κίμωνος, το οποίον εις παλαιοτέρους καιρούς επί Τουρκοκρατίας, συνεκέντρωνε τους προεστούς του Βαρωσιού, σαν π.χ. τον Χατζηπέτρον, τον Γεώργιον Σωτηρίου, τον Σωτηράκην Εμφιετζήν, τον Ευαγγέλην Λοίζου, τον Χρυσόστομον Λοίζου, τον Λουκάν Γεωργίου, τον Λουκάν Κωνσταντινίδην, τον ιατρόν Δημήτριον Μητίδην και ολίγους άλλους.
Εδώ επάνω κατά τις τελευταίες μέρες της Τουρκοκρατίας οι προύχοντες μας εψιθύριζαν τα νεώτερα κρυφά κρυφά από τα Τούρκικα αυτιά. Ητο τότε, ως γνωστόν, η εποχή του μεγάλου Ρωσσοτουρκικού πολέμου στα 1877-78 μ.χ. και οι καυμένοι οι ραγιάδες εμαζεύοντο αθόρυβα μέσα στον ανεμόμυλον του Χατζηγιώρκη του Οβραίου πάνω στην τούμπαν, κατά την σημερινήν οδόν Ανεμομύλου, και εδιάβαζαν την μοναδικήν ελληνικήν εφημερίδα Νέαν ήμέραν της Τεργέστης, που εφθανε στήν Λάρνακα κάθε μήνα, και που την μετέφεραν κρυφά στα Βαρώσια. Και η ενημερότης αυτή παρ ολίγον να εστοίζιζε τότε την ζωήν και εις τοιυς ιδίους αυτο΄υς τους προεστούς και εις πολλούς αλλους Βαρωσιώτες. Ιδού πώς εδημιουργήθη ο κίνδυνος αυτός και πώς απεσοβήθη.
Κατά τους πρώτους μήνες του 1878 έπληροφορήθησαν οι εκλεκτοί θαμώνες του Καζίνου ότι τα Ρωσσικά στρατεύματα νικηφόρα διέβησαν τον ποταμόν Δούναβιν και εκυρίευσαν την οχυράν πόλιν της Βουλγαρίας Πλεύνας που την υπερήσπιζε γενναιότατα ο Τούρκος αρχιστράτηγος Οσμάν Πασάς, και οτι οι Ρώσσοι ακάθεκτοι εφθασαν εις τον Αγιον Στέφανον προ των πυλών της Κωνσταντινουπόλεως.
Την πτερόεσσαν και χαροποιόν δια τους Χριστιανούς φήμην ακουσε και ο κάτωθεν του Καζίνου Τούρκος καφετζής, όστις ανήγγειλε τα δυσάρεστα δια τους Τούρκους νέα εις πολυάριθμον συγκέντρωσιν των ομοφύλων του εις την πλατείαν της Αγίας Σοφιάς της Αμμοχώστου, την ώραν ακριβώς που το Τουρκικόν πλήθος ενθουσιωδώς διετυμπάνιζεν ότι τα Τουρκικά στρατεύματα ενίκησαν τους Ρώσσους και συνέλαβαν τριακόσιας χιλιάδας αιχμαλώτους με τον Τσάρον των μαζή.
Το νέον έπεσεν ως βόμβα εις το μέσον του Τουρκικού όχλου, όστις εξετράπη είς ύβρεις και απειλάς κατά του Τούρκου καφετζή, του αγγέλου κακών, και εζήτει επιμόνως να μάθη ποιός του είπε το κακό μαντάτο για τον Πατισιάχ και το ντοβλέτι.
Ο καφετζής τότε υπό τας απειλάς και τις ύβρεις είπεν οτι το είχεν ακούσει απο τους Ρωμηούς στο άνωθεν του καφενείου Καζίνο, και οι Τούρκοι έξαλλοι ητοιμάσθησαν να ανεβούν το πρωί στο Βαρώσι να σφάξουν τους άπιστους που είπαν πως η Πλεύνα έπεσεν εις χείρες των γκιαούρ Μοσκώφ. Μα ευρέθη απο μηχανής θεός την στιγμήν εκείνην ο καλός Αμοχουστιανός τούρκος Ζουχτί εφέντης, όστις έδραμεν όρθρου βαθέως στα σκαλοπάτια της θύρας του Καζίνου επι της οδού Κίμωνος και προς την εκκλησίαν του Αγίου Νικολάου, και επληροφόρησε δεόντως τον καφετζήν Δημήτρην Μιντήν να ειδοποιήσει πάραυτα τους προύχοντας δια τον μεγάλον κίνδυνον που επεκρέματο επί των κεφαλών των και όλων των Ελλήνων Χριστιανών του Βαρωσιού.
Και με τις πρώτες αντάυγειες της ροδοδάκτυλης θεάς οι ηγέται της Ελληνικής κοινότητος έκαμαν κρυφά το συμβούλιον των και εφεύραν την λύσιν:
Απεφάσισαν δηλαδή να συνεννοηθούν με κάποιον, τον οποίον θα εφευγάτιζαν αμέσως σε κανένα προξενείο στην Λάρνακα και να επιρρίψουν επάνω του την διάδοσιν της Τουρκικής ήττης εις το Βαλκανικόν μέτωπον. Και ως τοιούτον επέλεξαν τον ιατρόν Δημήτρην Μητίδην, όστις εγένετο ευθύς άφαντος, σωθείς πράγματι εις ξένο κουσουλάτο της Σκάλας, και έτσι η μανία του καταφθάσαντος μετά μαχαιρών και ροπάλων και ύβρεων τουρκικού όχλου εκόπασεν. Και όταν μετ ολίγους μήνας η Τουρκία παρεχώρησε την Κύπρον εις την Αγγλίαν, ο ιατρός Μητίδης επανήλθε σώος και αβλαβής στην πόλιν και στήν οικογένειαν του.”
Ammohostos wordpress com

Read More

Η Αμμόχωστος δεν έχει πεθάνει. Απλώς περιέπεσε σε μακρά χειμερία νάρκη. Μα θα ξυπνήσει και θα αναγεννηθεί. Δεν μπόρεσε και ούτε θέλησε να τεθεί υπό την κυριαρχία άλλων
Ταξιδεύοντας κανείς στο ανατολικό τμήμα του νησιού της Αφροδίτης, έρχεται αντιμέτωπος με το στολίδι της Μεσογείου, το καταφορτωμένο με τόνους ιστορίας, το καταγναντεμένο από χιλιάδες ματιές, το καταματωμένο από τον όλεθρο του οχτρού. Αν και βουβή, μας θυμίζει τον πάλαι πότε υπέρλαμπρο πολιτισμό και την αστείρευτη ζωντάνια που κάποτε εξέπεμπε αυτή η πόλη. Οι θύμησες εκτείνονται από τις παραστάσεις του Αρχαίου Θεάτρου της Σαλαμίνας μέχρι το ιστορικό μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα, από τις χωμένες στην άμμο παραλίες μέχρι την κατανυχτική ατμόσφαιρα στο εκκλησάκι του Αγίου Βαρνάβα.
Η πόλη της Αμμοχώστου μεσουρανούσε μέχρι τη σήμανση του προσωρινού τέλους της τον μαύρο Αύγουστο προ 40 ετών. Παρά το μικρό μέγεθός της, δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από μεγαλουπόλεις του εξωτερικού, αντίθετα, μέσα σε αυτήν τη μικρή πόλη εγκιβωτιζόταν η σαγήνη ενός ήρεμου παραδεισένιου τοπίου, το οποίο ξεχείλιζε από ιστορικό πλούτο προκαλώντας αρμονικά τη σύζευξη μοντέρνου και παραδοσιακού. Ακόμα και το όνομα της πόλης πλημμύριζε από μεγαλοπρεπισμό, μεστώνοντας τις ψυχές των Αμμοχωστιανών με περίσσια και αέναη υπερηφάνεια.
Η Αμμόχωστος απετέλεσε τον στυλοβάτη της μετανεξαρτησιακής οικονομικής άνθησης ολόκληρης της Κύπρου, αφενός μεν με τις εισαγωγές και εξαγωγές μέσω του υπερσύγχρονου λιμανιού της -που συγκαταλεγόταν ανάμεσα στα κορυφαία της Μεσογείου- και αφετέρου δε με το παλιρροϊκό τουριστικό ρεύμα ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο. Η πόλη είχε κτιστεί τον 3αι. π.Χ. από τους Πτολεμαίους, γνώρισε μεγάλη άνθηση κατά τα χρόνια του Ιουστινιανού, μιας και η γυναίκα του Θεοδώρα καταγόταν από εκεί, αναδείχθηκε ως μία από τις πλουσιότερες πόλεις στα χρόνια της Φραγκοκρατίας και μεσουρανούσε οικονομικά μέχρι το 1974. Σίγησε όμως στις 14 Αυγούστου του 1974, μετατρέποντας την άλλοτε «βασιλεύουσα» της Κύπρου σε πόλη- φάντασμα, που προσμένει περίλυπη το μήνυμα της Ανάστασης.
Δεν έζησα την Αμμόχωστο. Μεγάλωσα όμως γαλουχημένος με ιστορίες που έλαβαν χώρα στην Αμμοχωμένη πόλη, διηγημένες από τους γονείς μου οι οποίοι μικροί είχαν την ευλογία να αξιώσουν μια τέτοια πόλη. Έφτιαξα μέσα μου μια ιδανική εικόνα για τον τόπο καταγωγής μου. Ανήκω στη γενιά που ύμνησε την Αμμόχωστο μέσα από το σχολικό Δεν Ξεχνώ. Είμαι και εγώ ένας από αυτούς που απαίτησε απελευθέρωσή της. Αυτή η «μανία» για την Αμμόχωστο με παρακίνησε να την επισκεφθώ πριν από μερικά χρόνια. Απογοητεύτηκα. Η ερείπωση, η κατάντια και τα κατοχικά στρατεύματα αλλοίωσαν τον φυσικό χαρακτήρα της πόλης. Ωστόσο, το πρωτινό της μεγαλείο σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να γίνει αντιληπτό, μα δεν αρκεί σε μια πόλη σαν αυτή. Θέλησα να διαγράψω τις εικόνες αυτές από μέσα μου, ώστε να μείνω με την «ιδέα» της Αμμοχώστου όπως αυτή είχε δερματοστιχθεί στο μυαλό μου μέσα από τις ιστορίες και τα σχολικά εγχειρίδια, μια εικόνα αντάξια της ιστορίας και του φυσικού κάλλους της πόλης καταγωγής μου.
Η Αμμόχωστος υμνήθηκε από δεκάδες θιασώτες του πνεύματος. Η ελληνική γλώσσα, αν και πλούσια, αποδείχτηκε τελικά φτωχή στο να αποτυπώσει το μεγαλείο της Αμμοχώστου, το οποίο γίνεται περαιτέρω αντιληπτό με εικόνες παρά με λόγια ή γραπτό λόγο. Παρ’ όλα αυτά, δεν άφησε ασυγκίνητα μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα του παγκόσμιου λογοτεχνικού στερεώματος για να την υμνήσουν μέσα από την τέχνη τους. Ο διακεκριμένος και νομπελίστας Έλληνας ποιητής Γιώργος Σεφέρης δεν μπορούσε να μη συμπεριλάβει σε ποίημά του τη θαλασσοφίλητη Αμμόχωστο, που αντανακλά την ίδια την ελληνικότητα που πρέσβευε και ο ίδιος. Εντυπωσιασμένος κάποτε από την Αρχαία Σαλαμίνα είχε γράψει κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας (1953) τη «Σαλαμίνα της Κύπρος», ένα συγκλονιστικό ποίημα, που παραλληλίζει την ήττα των Περσών από τους Έλληνες στη ναυμαχία της Σαλαμίνας με την προδιαγραφόμενη ήττα των ʼγγλων αυτήν τη φορά από τους Έλληνες της Κύπρου. Ο Σεφέρης περιγράφει ποιητικά εντέχνως τον προφητικό ξεσηκωμό των Ελληνοκυπρίων κατά των αποικιοκρατών με φόντο τη μαγευτική Σαλαμίνα, η οποία είναι φορέας δύναμης, θάρρους και αγωνιστικότητας.
Ο Παντελής Μηχανικός, με το ποίημά του «Ονήσιλος», προβάλλει το περίσσιο αγωνιστικό θάρρος του νέου βασιλιά της Σαλαμίνας, που δεν διστάζει να κονταροχτυπηθεί με το μεγαθήριο ονόματι Πέρσες. Θα πρέπει να λεχθεί ότι η Αμμόχωστος υμνήθηκε και από ξένους ποιητές. Πρόσφατα σε ένα ταξίδι μου στη Βαλκανική Χερσόνησο έμαθα ότι ένας γνωστός Βούλγαρος ποιητής του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έγραψε ένα ποίημα αφιερωμένο στην πόλη του Ευαγόρα, αναφέροντας τις ομορφιές της πόλης. Η Αμμόχωστος δεν έχει πεθάνει. Απλώς περιέπεσε σε μακρά χειμερία νάρκη. Μα θα ξυπνήσει και θα αναγεννηθεί.
Δεν μπόρεσε και ούτε θέλησε να τεθεί υπό την κυριαρχία άλλων. Χρειάζεται μόνο τους φυσικούς της κατοίκους για να καταφέρει να λειτουργήσει και να προσφέρει τα αγαθά της. Παραθέτω φράση του Μακρυγιάννη, την οποία δανείζεται ο Γιώργος Σεφέρης στο «Σαλαμίνα της Κύπρος»: «Η γης δεν έχει κρικέλια για να την πάρουν στον ώμο και να φύγουν». Η γη δεν μπορεί να μετακινηθεί από τη θέση της, ούτε και η πόλη μας. Το μόνο που ελπίζω είναι να μην ξεπουληθεί με ευτελή ανταλλάγματα, γιατί στην σημερινή κοινωνία της διαφθοράς, του χρήματος και της αναξιοπρέπειας, το προαναφερθέν ίσως είναι το λιγότερο που μπορεί να γίνει…
ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
gewrgiou.giwrgos@live.com
Φιλόλογος

Read More

Ο παππούς μου Ανδρεας Πετριδης Μουχτάρης της Αγιας Ζώνης είχε τη σφραγίδα , είχε οριςθεί απο τον Εγγλέζο διοικητή και κατα τα λεγόμενα των παιδιών του υπέγραφε για να μπουν στο Νοςοκομειο όσοι ειχαν δικαίωμα, να πληρωθούν οι κρατικοί υπάλληλοι και διαχειριζόταν το Δημόσιο χρήμα που αναλογούσε στην Ενορία του. Αναφέρω τις αρμοδιότητες του Μουχτάρη σύμφωνα με όσα βρήκα στο διαδίκτυο επί Τουρκοκρατίας και Αγγλοκρατίας
Η Χωριτική Αρχή ήταν μορφή τοπικής αυτοδιοίκησης που εφαρμόστηκε στα χωριά της Κύπρου από την Τουρκοκρατία μέχρι το 1999 που καταργήθηκε . Ήταν η κατώτερη μορφή αυτοδιοίκησης στην Κύπρο.
Η αρχή αποτελούνταν από τον μουχτάρη, που ήταν και ο πρόεδρος της , και από τους αζάδες που ήταν τα μέλη της με κυμαινόμενο αριθμό ανάλογα τους κατοίκους του χωριού το κατώτερο όριο ήταν τέσσερα μέλη.
Επί τουρκοκρατίας στην αρχή διοριζόταν συνήθως κάποιος με μεγάλη περιουσία και άτομο που δεν είχε διαπράξει κάποιας μορφή έγκλημα[1]. Ο διορισμός συνεχίστηκε μέχρι το 1979 που διεξάχθηκαν οι πρώτες εκλογές για τα μέλη της αρχής και τον πρόεδρο, η αρχή από τότε εκλεγόταν κάθε πέντε χρόνια.
Οι βασικές αρμοδιότητες της αρχής ήταν η τήρηση της τάξης , η είσπραξη φόρων , έκδοση πιστοποιητικών , να ειδοποιήσει την αστυνομία , η έκδοση αδειών για κοινωφελή έργα, ανάμεσα στα καθήκοντα τους ήταν και η τήρηση ληξιαρχείου. Ο Μουχτάρης ήταν η εξέχουσα προσωπικότητα του χωριού, φιλοξενούσε στο σπίτι όλους τους επίσημους που επισκέπτονταν το χωριό . Μαζί με τον παπά θεωρούνταν οι ανώτατοι άρχοντες.
Από το 1979 η χωριτική αρχή εκλεγόταν για πέντε χρόνια, το 1999 αντικαταστάθηκε από το Κοινοτικό συμβούλιο

Read More

OΙ ΠΟΡΤΕΣ σπασμένες και τα παράθυρα σχισμένα
Χαλαρά τα φατνώματα έτοιμα να πέσουν
Κι από τους τοίχους οι ασβέστες ραγισμένοι
Σωριάζονται στο πάτωμα με κρότο κάθε τόσο.
Το σχήμα και το χρώμα του αλλάζει
Όπως η λάμψη ενός νομίσματος που έρχεται κοντά σου
Ταξιδεύοντας σε ποταμούς χεριών για χρόνια,
Και δεν υπάρχει νόμος
Να προστατεύσει αυτό το σπίτι
Ως οικοδόμημα ιδιαιτέρου και εξαισίου κάλλους
Μιας εποχής που φεύγει
Και να κριθεί διατηρητέον.
Οι χαραμάδες ανοίγουνε τη θέα
Με κάποια αδιαφορία αποκαλύπτοντας
Αυτό που τόσα χρόνια μ’ επιμέλεια και φροντίδα
Κρατούσε στο εσωτερικό του μυστικό
Και το περίεργο μάτι μ’ ενδιαφέρον προσπαθούσε να ερευνήσει.
Και τώρα που ο ήλιος χαμηλώνει στον ορίζοντα
Και η σκιά μου επιμηκύνεται και ξεπερνά το ανάστημά μου
Σχεδόν εκμηδενίζοντας την ύπαρξή μου
Φοβούμαι μήπως κι η αθέατη ομορφιά του κινδυνεύει
Γιατί το κάθε ωραίο που υπάρχει χρειάζεται το στήριγμά του
Όπως το άγαλμα χρειάζεται το βάθρο του
Όπως το ρόδο την ισχύ του κάλυκός του.
Θεοδόση Νικολάου

Read More

Οι καταβολές της Αμμοχώστου
Περίοδος Πτολεμαίων 294-58 πχ
Οι Πτολεμαίοι κατήργησαν τα κυπριακά Βασίλεια και δημιούργησαν ενιαία διοίκηση. Κατα το παράδειγμα του Μ. Αλεξάνδρου ίδρυσαν πόλεις σε διάφορα μέρη. Ο Πτολεμαίος Β/ Φιλάδελφος ίδρυσε στην Κύπρο 3 πόλεις με το όνομα της πολύ όμορφης και έξυπνης αδελφής και γυναίκας του Αρσινόης. ( ομηρικό όνομα ) . Δύο στην επαρχία της Πάφου και μια στο χώρο που αναπτύχθηκε μετα η πόλη της Αμμοχώστου. Ο Στράβωνα καθορίζει ακριβώς τη τοποθεσίας της τρίτης αυτής Αρσινόης . Βρισκόταν μετα τη Σαλαμίνα και πριν το λιμάνι της Λεύκολλας, πιθανόν τον σημερινό Πρωταρά και το ακρωτήρι Πηδάλιο, το σημερινό Κάβο Γκρέκο. Είχε ιδρυθεί το 274 πχ ως πόλη λιμάνι που συμπλήρωσε ή αντικατέστησε εκείνο της Σαλαμίνας , όπως εκείνο αντικατέστησε παλαιότερα εκείνο της προϊστορικής Έγκωμης. Τα ίχνη της Αρσινόης βρίσκονται κάτω απο την σημερινή πόλη. Η διάρκεια ζωής της φθάνει μέχρι το πρώτο μισό του 4ου αιώνα μχ δηλαδή περισσότερο απο 6 αιώνες. Οι κήρυκες της χριστιανικής θρησκείας , ο Κύπριος Απόστολος Βαρνάβας , ιδρυτής της εκκλησίας της Κύπρου , και ο Ευαγγελιστής Μάρκος κατα τη δεύτερη αποστολική τους περιοδεία ( 49-50 μχ) πήραν καράβι απο το Κίτι για την Σαλαμίβα κι αποβιβάσθηκαν στο λιμάνι της Αρσινόης. Η πόλη καταστράφηκε απο τους σεισμούς εντάσεις 6-8 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ το 332 μχ και ενστάσεως 8-10 βαθμών το 342 μχ που έπληξαν και τη γειτονική Σαλαμίνα. Οι πληροφορίες αυτές αντλούνται απο το έργο Σταδιασμός , ναυτικό εγχειρίδιο ενός άγνωστου Έλληνα γεωγράφου που γράφτηκε κατα τον 4ο αιώνα μχ και ειναι ο πρώτος που αναφέρει για την πόλη με το όνομα Αμμόχωστος
<< απο το πηδάλιον μέχρι τα νησάκια 80 στάδια ( =14.720 μέτρα) . Υπάρχει εκεί μια έρημη πόλη που λέγεται Αμμόχωστος . Έχει λιμάνι κατάλληλο για καθε άνεμο . Όμως υπάρχουν ξέρες στην είςοδο του......>> κατα τον Πληγίο << νησάκια της Σαλαμίνος >>

Read More

Καταβολές Αμμοχώστου
Φραγκοκρατία
Επί Φραγκοκρατίας η Αμμόχωστος γίνεται η οικονομική βάση του κράτους των Λουζινιανών, ο κυριώτερες διαμετακόμιστικός σταθμός για όλο το εμπόριο της Ευρώπης με την Ανατολή και το κυριώτερες λιμάνι της Μεσογείου. Κατασκευάστηκαν νέα οχυρωματικά έργα και επεκτάθηκαν τα βυζαντινά. Χτίστηκαν μεγαλόπρεπα κτίρια όπως το βασιλικό ανάκτορο και ναοί σε ολόκληρη την πόλη , όπως των Αγίων Πέτρου και Παύλου, του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων, του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων και ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου στον οποίο στέφονταν οι Λουζινιανοί βασιλιάδες της Κύπρου ως βασιλείς Ιεροσολύμων και Αρμενίας.
Η Αμμόχωστος έγινε η πιο σημαντική πόλη της Κύπρου. Ηπταν μια απο τις πλουσιότερες και ευημερούσες πόλεις του τότε κόσμου γνωστή ως Φαμακούστα. Το νέο αυτό όνομα δόθηκε απο τους επισκέπτες -θαυμαστές των αρχαίων ερειπίων της Σαλαμίνας η φήμη των οποίων αποδόθηκε στον θεωρούμενο ως βασιλιά της Κώνστα και πατέρα της Αγίας Αικατερίνης ( Fama Costi = Φήμη Κωνστα = Φαμακούστα)
Έτσι η μεσαιωνική Αμμόχωστος ξανασυνδέθηκε με τη Σαλαμίνα Κωνστάντια η οποία παλαιότερα ονομαζόταν και Αμμόχωστος μέχρι που αποκλήθηκε Παλαιά Αμμόχωστος . Και ως Φαμακούστα η Αμμόχωστος γνώρισε μεγάλη ακμή μέχρι την κατάληψη της απο τους Γενουάτες ( 1374-1464) οι οποίοι την λεηλάτησαν και την κατέστρεψαν. Η πόλη έμεινε υπό Γενουάτικη κατοχή για 90 χρόνια .

Read More

Καταβολές Αμμοχώστου
Πορεία προς την ανάπτυξη
1878-1974
Μερος Β/
Ντόπιοι και τουρίστες επισκέπτονταν και το σπουδαίο Επαρχιακό μουσείο που βρισκόταν στη Πόλη. Περιελάμβανε μαρμάρινα αγάλματα απο το Γυμνάσιο και το Θέατρο της Σαλαμίνας . Μυκηναϊκά αγγεία και ευρήματα αντιπροσωπευτικά της πλούσιας αρχαιολογικής κληρονομιάς ολόκληρης της επαρχίας . Στη πόλη υπήρχαν και σημαντικές ιδιωτικές αρχαιολογικές συλλογές. Η πλουσιότερη απο αυτές αλλά και της Κύπρου ολόκληρης ηταν η συλλογή του Χ. Χατζηπροδρόμου. Περιελάμβανε αριστουργήματα κυπριακής τέχνης απο τη Χαλκολιθική μέχρι τη Μεσαιωνική εποχή μερικά των οποίων ηταν μοναδικά. Σπουδαία και ξακουστή ηταν και η κεραμική της Αμμοχώστου με κέντρο τα κουζάρικα της οδού Ερμού όπου κατασκευάζονταν ανθρωπόμορφα αγγεία με ξύλινες μήτρες για τα πρόσωπα και με αρχέγονες διακοσμήσεις οι οποίες παρέπεμπαν στην αρχαιοελληνική αγγειοπλαστική .
Η Αμμόχωστος φημιζόταν επίσης για τη μεγάλη εκδοτική της δραστηριότητα . Στη πόλη κυκλοφορούσαν διαφορά λογοτεχνικά και φιλολογικά περιοδικά όπως το Πυξ Λαξ , ο Κόπανος, η Σαλαμίς, οι Εστιάδες, Νέα Εποχή, το Ελεύθερο Βήμα, η Πρόοδος, η Δημιουργία και η Ακρόπολη που ενημέρωναν, ψυχαγωγούσαν και διαπαιδαγωγούσαν το αναγνωστικό τους κοινό. Τα σχολεία της Αμμοχώστου είχαν πλούσια εθνική και πολιτιστική δράση. Λειτουργούσαν νηπιαγωγεία , δημοτικά σχολεία, δημόσιες και ιδιωτικές σχολές Μέσης Παιδείας και για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες η σχολή Αποστόλου Βαρνάβα. Λειτουργούσαν επίσης και ιδιωτικές σχολές Μέσης Παιδείασόπως το Κέντρο Ανωτέρων Σπιυδωπν Αμμοχώστου , η Σχολή CTL Academy , οι Νέοι Ορίζοντες , η Ξενοδοχειακή Σχολή Ξενία, το Famagusta Grammar , και η σχολή μόνο για κορίτσια School Saint Francis. Τα σχολεία με τις ποικίλες εκδηλώσεις τους χορωδίες ορχήστρες θεατρικές παραστάσεις κλπ αποτελούσαν κέντρα πνευματικής ζωής.
Η βιβλιοθήκη του Δημήτρη Ν. Μαραγκού με τα μοναδικά για την Κύπρο βιβλία της αποτελούσε πνευματικό θησαυρό για την πόλη . ʼλλοι πνευματικοί άνθρωποι όπως ο Γιώργος Φιλίππου Πιερίδης , ο Πώλ Γεωργίου, ο Γιώργος Σκοτεινός , η Μαρία Ιωάννου, ο Δημήτρης Λιπέρτης, ο Κυριάκος Χατζηωάννου , η Ελένη Μάτση, ο ʼνθιμος, και η Νάσω Παναρέτου, ο Ανδρέας Γαβριηλίδης, ο Παναγιώτης Σέργης, ο Μιχαήλ Κούμας, η Ελένη Χατζηπέτρου, ο Χριστάκης Χατζηπροδρόμου, ο Ευάγγελος Λουίζος , η Ευγενία Καψουράχη,η Χρυσάνθη Πιερίδου, ο Χριστάκης Μιχαηλίδης, ο Θεοδόσης Νικολάου και πολλοί άλλοι ακόμα υπηρέτησαν επίσης με τις γνώσεις τους και τα έργα τους αναδεικνύοντας τη πόλη ως το πνευματικό κέντρο της Κύπρου .
Πνευματικοί άνθρωποι, σχολεία , και πολιτιστικές δραστηριότητες συντηρούσαν ελληνικά ήθη και έθιμα και τέχνες υπενθυμίζοντας τη καταγωγή των κατοίκων της . Η ταυτόχρονη οικονομική ανάπτυξη μετέτρεψε τη πόλη της Αμμοχώστου σε ενα δυναμικό κέντρο , φυτώριο πολιτισμού και ανάπτυξης . Η ζωγραφική η ποίηση το θέατρο μαζι με τις συνεχώς αυξανόμενες πολιτιστικές εκδηλώσεις την έκαναν να σφύζει απο ζωή και τους κατοίκους της απο πνευματική και δημιουργική ευφορία . Ο πληθυσμός αυξανόταν με ταχύτατους ρυθμούς. Το 1910 είχε 5000 κατοίκους. Το 1930 λόγω κατασκευής του λιμανιού παρουσίασε τη μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού της . Το 1946 έφθασε τους 17.500 κατοίκους , το 1960 στις 35.000 και το 1973 στις 39.000. Η Αμμόχωστος εξελίχθηκε έτσι στη Τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κύπρου με μια οικονομία που ενίσχυε τον προϋπολογισμό του κράτους και την ευημερία των κατοίκων της .

Read More