Το Κάστρο της Καντάρας που βρίσκεται σε ύψος 620 περίπου μέτρων απο το επίπεδο της θάλασσας είναι το ανατολικότερο απο τα τρία μεσαιωνικά κάστρα της οροσειράς του Πενταδακτύλου . Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για τα πρώτα χρόνια της ιστορίας εκτός απο το γεγονός οτι φαίνεται να κτίστηκε το 965 μ. χ. μετά την απελευθέρωση της Κύπρου απο τους ´Άραβες και την εδραίωση της Βυζαντινής κυριαρχίας για την προστασία των βυζαντινών αρχόντων του νησιού απο πιθανές νέες επιθέσεις των Σαρακηνών. Η πρώτη γραπτή πληροφορία που εχουμε για το Κάστρο της Καντάρας είναι το 1911 και συνδέεται με τον βασιλιά της Κύπρου Ισαάκιο Κομνηνό που αναγκάσθηκε να αποσυρθεί σε αυτό μετά την ήττα του απο τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο.
Οι Λουζινιανοί που ακολούθησαν έδωσαν μεγάλη σημασία στο Κάστρο αφού το θεωρούσαν πολύ σπουδαίο για την άμυνα του βασιλείου τους. Ενίσχυσαν την οχύρωση του και το ανακαίνισαν προσθέτοντας ευρύχωρα πριγκιπικά διαμερίσματα για την Βασιλική οικογένεια και την αυλή της . Το 1525 το κάστρο έχασε τη σπουδαιότητα του αφού οι ριζικές αλλαγές στις πολεμικές μεθόδους και η βελτίωση των επιθετικών και των αμυντικών όπλων ουσιαστικά το κατέστησαν άχρηστο για τους Ενετούς . Χωρίς κανένα δισταγμό το εγκατέλειψαν συγκεντρώνοντας την προσοχή τους στην αμυντική θωράκιση της Λευκωσίας και της Άμμοχώστου.
Η επιβλητική θέση του κάστρου και τα τεράστια τείχη που κτίστηκαν στα κενά μεταξύ των επίκλινών κορυφών για να ενισχύσουν την φυσική άμυνα του το κατέστησαν απόρθητο . Τα ερείπια του κάστρου διατηρούνται αρκετά καλά καθως και οι δυό ορθογώνιοι πύργοι που προστάτευαν την είσοδο στην Ανατολική πλευρά του. Το εσωτερικό αποτελείται απο μια εσωτερική αυλή με διαδρόμους στις πλευρές της που οδηγούν σε μεγάλες αίθουσες μερικές απο τις οποίες συνδέονται μεταξύ τους με κρυφά περάσματα.
Το όνομα Καντάρα που είναι Αραβικό και σημαίνει γέφυρα ή καμάρα πιθανόν να ονομάστηκε έτσι είτε απο τους Σαρακηνούς είτε απο τους Μαρωνίτες που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή αυτή. Κατα τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας το κάστρο ονομαζόταν Καντάρε ενώ οι ντόπιοι αναφέρονταν σε αυτό ως το Καστέλλο της Βασίλισσας με τις 100 καμάρες.
Σε ένα λόφο λίγο χαμηλότερα απο το κάστρο υπήρχε το μεσαιωνικό μοναστήρι της Παναγίας της Κανταριώτισσας. Σε μια απο τις περιόδους του στην επαρχία Αμμοχώστου ο αμερικανός πρόξενος στρατηγός Λούις Πάλμα ντι Σέσνολα επισκέφθηκε την περιοχή κι έγραψε τα παρακάτω σχετικά με το μοναστήρι και το Κάστρο:
Το κάστρο της Καντάρας που ονομάζεται τώρα το Καστέλλο με τις 100 καμάρες εγκαταλείφθηκε απο τους Ενετούς όταν κατέλαβαν το νησί. Διατηρούνται ακόμη σε καλή κατάσταση μερικά θολωτά διαμερίσματα . Σε ένα λόφο δυτικά της Καντάρας υπήρχε ενα μικρό φρούριο κάτι σαν παρατηρητήριο. Στη θεςη αυτή βρίσκεται μια μικρή εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία που διατηρείται σε καλή κατάσταση . Τον περασμένο αιώνα ζούσαν εδώ μερικοί μοναχοί αλλά τα κελιά τους άρχισαν να καταρρέουν κι αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν το μοναστήρι και την περιοχή . Ένας ερημίτης που ονομάζεται Συμεών κατοικεί μέσα στα ερείπια του μοναστηριού κι όπως μου ανάφερε ζεί εδώ τα τελευταία 45 χρόνια. Είναι πάνω σπο 80 χρονών και ζει τελείως μόνος του χωρις καμμιά απολύτως σύντροφιά αφού δεν έχει ούτε σκύλο ούτε πρόβατο ούτε κατσίκα για να του ξαπνουμ παρέα . Μια φορά τον χρόνο μερικοί Έλληνες Χριστιανοί αφοσιωμένοι στην Παναγία ανεβαίνουν εδώ για να επισκεφτούν την εκκλησία και έτσι για πολλές ώρες έρχεται κι αυτός σε επαφή με τους συνανθρώπους του που του φέρνουν καπνό .

Ενθύμιον Αμμοχωςτου
Σταύρος Λαζαρίδης

Read More

Ο Οιδίπους Τύραννος
Εν τω αρχαίω θεάτρο Σαλαμίνας
ΣΑΛΑΜΙΝΙΟΣ , Εφημερίδα ΦΩΣ , 10.7.1962

Με λαμπράν τω όντι επιτυχίαν υπερβαίνουσαν τας καθιερωμένας ετήσίας παραστάσεις αρχαίων δραμάτων των παρ ημίν Ελληνικών Γυμνασίων Αρρένων και Θηλέων εδιδάχθη απο την νύχτα του παρελθόντος Σαββάτου το έργον του κλασικού Έλληνος τραγικού ποιητού Σοφοκλέους Οιδίπους Τύραννος, εν τω αναστηλωθέντι αρχαίω θεάτρω της Σαλαμίνος του μεγάλου Βασιλέως Ευαγόρα υπό των Ελληνικών Γυμνασίων Αμμοχώστου

Εκεί ύστερα απο δυο και πλέον χιλιάδες χρόνια ηκούσθη του μεγάλου Έλληνος τραγικού η ηθική διδαχή , η προκαλούσα τον φόβον και το έλεος είς τους απογόνους των αρχαίων Ελλήνων και τον Κυπριακόν Ελληνισμόν .
……. Ησθάνθημεν συγκίνησην και υπερηφάνεια δια την εμφάνισην των Ελληνικών μας Εκπαιδευτηρίων εκεί είς την Αρχαίαν Σαλαμίνα την νύχτα του Σαββάτου. Τάξις, Πολιτισμός, Ευπρέπεια. Συγχαίρομεν ολοψύχως τους πάντες απο του πρώτου του κ. Παναγιώτη Σέργη και των Γυμνασιαρχών κ. κ. Ι. Αναγνωστόπουλου, Αρρένων και Γ. Δημητρίου, θηλέων και απαντα τα μέλη της Επιτροπής .
Συγχαίρομεν επίσης δια την επιλογήν του Οιδίποδος Τυράννου του Σοφοκλέους ως την πρώτην επίσημην παράστασιν είς το θέατρον της Αρχαίας Σαλαμίνος Αμμοχώστου ένθα όφειλε να ακουσθή δια μίαν εισέτι φοράν το μέγα επιμύθιον του μεγάλου τραγικού τόσον διδακτικού γι Αρχοντας και πάντας τους αξιωματούχους της νεαράς Κυπριακής Δημοκρατίας . ………..

<< έτσι ως να ιδούμε τη στερνή μέρα καρτερώντας θνητό ας μη μακαρίζουμε κανένα πριν φθάση στην ύστερη ώρα της ζωής δίχως καημούς και πόνους>>

( το υλικό απο το αρχείο Παναγιώτη Σέργη μου εδόθη απο την αγαπημένη φίλη Λένια Σέργη )

Read More

Σαλαμίνα]
[…] Η Σαλαμίς της Κύπρου, εκεί που ήταν μια φορά, σήμερα τ’ άγριο σιφονάρι* φτάνει ίσαμε τα γόνατα. Τ’ αγριάγκαθα σκίζουν τα χέρια. Ο ήλιος κι η γη τρέφουν τη φριχτή ζωή των τάφων. Έντομα, σαύρες, αράχνες, στυλωμένες πάνω στα πελώρια τους πόδια, ζουν αργοκίνητα μέσα στη φωτερή, την απόλυτη σιωπή. Οι όχεντρες* και τα μαύρα φίδια, τα θεριά, δένουν τις πέτρες στη γη.

Θα ήθελα να είχα λόγια αρχαίου τραγωδού για να την κλάψω και μαζί της να κλάψω και των ανθρώπων τη μοίρα.

Πώς κατάντησες Σαλαμίς, η «δυνατωτάτη απασών των εν Κύπρω πόλεων»;

Πού είναι τα παλάτια σου που κάναν τον Όμηρο να σε αποκαλεί «εϋκτισμένην»; Πού είναι οι πολυμήχανοι άνθρωποί σου, που πρώτοι δέχτηκαν τα καλά λόγια του Χριστού;

Τίποτε δεν μένει από σένα, κόσμε χαμένε. Οι πόλεμοι σε ρήμαξαν, οι σεισμοί σε σώριασαν, οι καιροί σε σαβάνωσαν. Τ’ αγριόχορτα σε σκεπάζουν ολόκληρη, η αγριοκαππαριά φράζει το δρόμο με τ’ αγκάθια της. Πουλί πετάμενο δεν βλέπεις, για να κλάψει της παλιάς σου δόξας το χαμό. Πέτρα δεν βρίσκεις για να θυμίσει του Τεύκρου* την πατρίδα και της μεγάλης μάνας σου* τον αθάνατο πολιτισμό.

Κι όμως το δείλι, όταν η θάλασσα σου στείλει με τον άνεμο το υγρό της χάδι, τότε το σιφονάρι γέρνει απαλά κι ανοίγει μυστικούς δρόμους. Πίσω από τ’ αχτινωτά σάβανα που πλέκει η αράχνη, φανερώνονται σπασμένα κορινθιακά κιονόκρανα και κοιμισμένες στήλες, λευκά πεντελικά μάρμαρα και μαύρες πέτρες, που διατηρούν τ’ αχνάρι του αβρού ποδιού κάποιας χαμένης θεάς. Ελληνικά γράμματα ιστορούν ονόματα βασιλιάδων που ξεχάστηκαν κι επιγραφές λένε για μιαν άγνωστη παράξενη λατρεία:

ΑΡΤΕΜΙΔΙ ΠΑΡΑΛΙΑ ΑΠΕΛΛΗΣ ΑΝΕΘΗΚΕΝ*
Όχι μόνον η Άρτεμις αλλά και ο Ζευς κι η Αφροδίτη κι η Αθηνά κι ο Διομήδης* είχαν στη Σαλαμίνα ωραίους ναούς. […]

Μαρία Ρουσσιά
Φωτογραφία: αρχείο Γ. Σεφέρη

Read More

[Αμμόχωστος]
Τα αποσπάσματα προέρχονται από τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις της συγγραφέως από την Κύπρο, οι οποίες περιλαμβάνονται μαζί με διηγήματα στο τελευταίο βιβλίο Κύπρος (1956), που εκδόθηκε πριν το θάνατό της.

[…] Η τύχη τα έφερε ν’ αποβιβαστούμε στην Αμμόχωστο, το πιο μακρινό από την Πάφο λιμάνι. Παρόλο τ’ όνομά της, ούτε χωμένη μου φάνηκε, ούτε άμμο είδα πουθενά. Ένας ζωηρά ρεαλιστικός πίνακας μ’ αρπάγες*, αποθήκες, φορτηγά αυτοκίνητα, πλεούμενα όλων των ειδών, παράξενα πλαισιωμένα από παλιά κάστρα κι ερειπωμένες εκκλησιές. Κάτω, το μαύρο τού σιδέρου, τ’ άσπρο του ασβέστη, το φωτεινό μίνιο*. Πάνω, το γκρίζο το μουντό της πέτρας που φθείρεται σιγά-σιγά μες στους καιρούς.

Λιμάνι της σκληρής δουλειάς με φτωχούς ανθρώπους, σαν όλους τους ανθρώπους της ανελέητης ανάγκης, κι όμως αμέσως κάνει εντύπωση η αξιοπρέπεια κι η σεμνότητά τους. Μπορεί να φορούν μπαλωμένα πουκάμισα, αλλά πάντα καθαρά και συγυρισμένα.

Σα να κατάλαβε τη σκέψη μου μια μαντηλοσκουφωμένη γριά, που με παρακολουθεί, μου ξηγά:

– Η φτώχια, κόρη μου, (δ)εν κι είν’ αντροπή, γιατί (δ)εν κι έρχεται από το χέρι μας. Η λέρα όμως είναι από μας.
Ναι. Φτωχοί άνθρωποι αλλά πολιτισμένοι. Αν προσθέσω ότι όλοι είναι περιποιητικοί, ετοιμόλογοι κι ευφυολόγοι, έδωσαν πιστά την πρώτη εικόνα των ανθρώπων της Κύπρου.

Ξημέρωσε διάφανη η μέρα πάνω στα κάστρα και τις 365 εκκλησιές. Τότε είδα ότι η Αμμόχωστος είναι πραγματικά χωμένη στον άμμο.
Μια πόλη θαμμένη, μια πολιτεία χαμένη, φρουρημένη πιστά από τα ωραιότερα μεσαιωνικά τείχη του κόσμου, που μέσα στη ρέμβη κρατούν ακόμα ανάερα τα φαντάσματα μιας χαμένης ζωής… Παλάτια!… Κάστρα!… Εκκλησιές!… Προχώματα*, τάφροι, γέφυρες, που σηκώνονται το βράδι. Στο λιμάνι, δάσος τα κατάρτια των καλοτάξιδων καραβιών, κουβαλούν θησαυρούς από χώρες μακρινές.

Πλούτος αμύθητος. Λένε, ότι στους παλιούς καιρούς ζούσε στην Αμμόχωστο ένας Κόπτης* της Γιάφας*, που είχε 500 υποτακτικούς κι ένα δούλο για κάθε δύο σκύλους. Ο στολισμός μιας νύφης της Αμμοχώστου, λένε, άξιζε πιο πολύ απ’ όλα τα κοσμήματα της βασίλισσας της Γαλλίας. Λένε, πως ένας έμπορας –ο Λαχανάς– είχε καλέσει τον βασιλέα, τους βαρόνους και δώδεκα ιππότες κι αντί για γλυκίσματα, όπως ήταν συνήθεια, διάταξε να φέρουν ένα μεγάλο δίσκο που τέσσερις δούλοι μόλις μπορούσαν να σηκώσουν, γεμάτο διαμαντικά και μαργαριτάρια και χρυσά νομίσματα χύμα, σα να ’ταν σιτάρι και παρακάλεσε τους καλεσμένους του να πάρουν όσα θέλουν. Οι ιππότες που συνήθως είναι φτωχοί –όπως λέει ο χρονογράφος– έπαιρναν όσα βαστούσε η καρδιά τους κι η φούχτα τους*.

Τέτοια ήταν η Αμμόχωστος μια φορά. Λιμάνι του κόσμου και καμάρι της Ανατολής. Εκεί ζήσαν πάθη κι έρωτες φοβεροί. Μίση γιγάντια κι εγκλήματα κι ηρωισμοί. Η ιστορία της είναι βουτημένη στο χρυσάφι και το αίμα, στην πορφύρα της δόξας και την πίσσα της αμαρτίας.

Σήμερα η Αμμόχωστος είναι ένα βουβό χορταριασμένο κοιμητήρι όπου μόνο οι πέτρες μιλούν. Μέσα στ’ απόρθητα τείχη, ζει ένας πληθυσμός φτωχός, που δεν έχει τίποτε να χάσει, τίποτε να χαρεί. Στα συντρίμμια των εκκλησιών, στα ρημάδια των παλατιών ζουν οι κουκουβάγιες κι οι νυχτερίδες. Φαντάσματα και θρύλοι τη στοιχειώνουν κι η γη της κρύβει ακόμα πολλά μυστικά.

Κάθε Σάββατο βράδι, εκεί όπου άλλοτε υπήρξαν εκκλησιές, ανάβει ένα κεράκι, βαλμένο από άγνωστο, ευλαβικό χέρι.

Μαρία Ρουσσιά

Read More

Ο Άγιος Γεώργιος ο Ξορινός κτίστηκε το 1359 με τη χρηματοδότηση ενός απο τους πλουσιότερους και επιφανέστερους εμπόρους της Αμμοχώστου , του Φραγκίσκου Λάχαπου το δώρισε στη κοινότητα των Νεστοριανών.

Η ονομασία του αποδίδεται σε ενα μύθο που αναφέρει οτι αν κάποιος θέλει να απαλλαγεί απο τους εχθρούς του το μόνο που εχει να κανει είναι να μαζέψει λίγο χώμα απο το πάτωμα της εκκλησίας και να το σκορπίσει γύρω απο την κατοικία του εχθρού του κι αυτός μέσα σε ενα χρόνο είτε θα φύγει σε άλλη πολη είτε θα εγκαταλείψει το νησί .

Οι Νεστοριανοί έφτασαν στη Κύπρο απο τη Συρία και τη Παλαιστίνη ως πρόσφυγες το 1187.

Ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς οταν η πόλη αλώθηκε και λεηλατήθηκε απο τα τουρκικά στρατεύματα. Η εγκαταλελειμμένη εκκλησία είχε χρησιμοποιηθεί ως σταύλος για άλογα και καμήλες μέχρι το 1905 όταν πέρασε στη κυριότητα της ορθόδοξης κοινότητας της παλιάς πόλης μετά απο επιτυχείς προσπάθειες του ναυτιλιακού πράκτορα Μιχαλάκη Λουιζίδη ενός ευυπόληπτου πολίτη τιου Βαρωσιού που έχαιρε του σεβασμού Ελλήνων και Τούρκων κι ετσι δε δυσκολεύτηκε να πάρει τη συναίνεση του Εφκάρ στον οποίον ανήκαν τα περισσότερα μεςαιωνικά κτίσματα του Βαρωσιού .

Η Αγνή Μιχαηλίδη περιγράφει με γλαφυρότητα πως ο πατέρας της Μιχαλάκης Λουιζίδης μετέτρεψε το σταυλο σε εκκληςια ::

<< σαν έγινε γνωστό,πως καθαρίζεται η εκκλησία χωρικοί απο τα γύρω χωριά προςέτρεξαν κι εργάστηκαν αμισθί. Καθαρίστηκε φτιάχτηκαν πόρτες και παράθυρα και οι σκάμνοικαι πάγκοι κατασκευάστηκαν απο τον Τούρκο εργολάβο Κιαμίλι απο θαυμάσιο ξύλο που εκείνος διέθετε . Οταν ρωτήθηκε απο τον πατέρα μου τι του όφειλαν είπε: ντροπή αφεντικό απο προιόν να πάρω χρήματα απο σένα ή απο τον Άγιο; >>

Read More

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΚΛΕΟΠΑΣ. Ένας Κύπριος φοιτητής της Νομικής, βρισκόταν ταχτικά κάτω από το παράθυρο της γιαγιάς Αγλαϊας, μαζί με το συμφοιτητή του Γιώργο Σεφέρη, και της κάνανε καντάδες. Ήταν ο παππούς μου Ευριπίδης Λουκαϊδης, πατέρας της μητέρας μου Ελένης. Η εμπλοκή του Σεφέρη στα του δράματος πρόσωπα, ανταμείφθηκε αργότερα πλουσιοπάροχα. Χάρη στην εύνοια της τύχης, ο νομπελίστας ποιητής φιλοξενήθηκε στην Αμμόχωστο από τον θείο μου Ευάγγελο Λουίζο, έναν αρχοντάνθρωπο του πνεύματος, χαρακτηρισμένο και ως «αριστοκράτη της διανόησης». Στο σπίτι του Λουίζου ο Σεφέρης συνέθεσε την περιώνυμη συλλογή του «Κύπρον ου μ’ εθέσπισεν», που αργότερα -δυστυχώς- τη μετονόμασε σε «Ημερολόγιο καταστρώματος Γ΄».
Ένα απόγευμα στην Έγκωμη (αφηγείται ο Ευάγγελος Λουίζος):

«Από μέρες μου ‘χε πει να πάμε στην Έγκωμη που έκανε ανασκαφές ο Γάλλος καθηγητής Κλωντ Σεφέρ. Εκείνο το απόγευμα λοιπόν, ξεκινήσαμε νωρίς για να πάμε στην Έγκωμη. Μόλις περάσαμε το χωριό κι αρχίσαμε να κατηφορίζουμε το ύψωμα που δεσπόζει στην ανατολική πλευρά του χώρου των ανασκαφών, είδαμε τους ανθρώπους να σκάβουν. Το αυτοκίνητό μας, σταμάτησε κάπου στη μεριά του δρόμου, κι ο Γιώργος (Σεφέρης) τράβηξε κατά τη σκηνή που είχε στήσει ο Σεφέρ. Η Μαρώ κι εγώ, ακολουθούσαμε πολύ πιο πίσω, βραδυπορώντας. Κι όταν ο Γιώργος άρχισε την κουβέντα με τον καθηγητή, εμείς τραβήξαμε προς τους ανθρώπους που σκάβανε και βλέπαμε τα χαλάσματα. Ήταν χωρισμένοι σε δυο συνεργεία. Ένα, από άντρες γεροδεμένους Εγκωμίτες που σκάβανε, κι ένα από γυναίκες της Έγκωμης, που φτυαρίζανε. Για μια στιγμή προσέξαμε ένα ζευγάρι ωραίες γάμπες από πίσω, που φτυαρίζανε σκυμμένες, κι αλληλοκοιταχτήκαμε με την Μαρώ, και χωρίς να μιλήσουμε ή να συνεννοηθούμε, κάναμε ένα μεγάλο γύρο για να την ειδούμε κι από μπροστά. Τη στιγμή που φτάσαμε μπροστά της, αυτή ανασηκώθηκε να πάρει ανάσα από το φτυάρισμα, και είδαμε στο ανασήκωμά της όλη την ομορφιά και το παράστημά της. Στο μεταξύ ο Γιώργος είχε πιάσει ψιλοκουβέντα με τον Σεφέρ και άλλους αρχαιολόγους, κι ερχότανε προς το μέρος μας. Τότε η Μαρώ κι εγώ κατεβήκαμε να τους συναντήσουμε και αφού γίναν οι αναγκαίες συστάσεις, τράβηξα τον Γιώργο με τρόπο, και ξαναπήγαμε μαζί, από εκεί που πρωτοείδα την Εγκωμίτισα από πίσω, χωρίς να πω τίποτα. Όταν φτάσαμε στο σημείο περίπου που είχαμε σταθεί με τη Μαρώ, σταμάτησα ν’ ανάψω τσιγάρο, και είδα τον Γιώργο να προσέχει την Εγκωμίτισα με τις ωραίες γάμπες, που φτυάριζε. Στάθηκε για λίγη ώρα κοιτάζοντας, και μετά ξεκίνησε μονάχος κι έκανε τον ίδιο γύρο που είχαμε κάνει προηγουμένως οι δυό μας με τη Μαρώ, για να την δει από μπροστά. Εγώ είχα μείνει στη θέση μου καπνίζοντας, και παρακολουθούσα το Γιώργο, σκουντουφλώντας τις πέτρες, να κάνει το γύρο του. Όταν έφτασε μπροστά της, η κοπέλα ανασηκώθηκε για να πάρει ανάσα, όπως και προηγουμένως, και τότε είδα τον Γιώργο, πώς την κοίταξε. Στάθηκε κάμπωση ώρα εκεί, συλλογισμένος και κοιτώντας.. Κι ύστερα γύρισε προς τους ανθρώπους, ξανάκανε μια βόλτα ακόμα, στάθηκε, κοίταξε κατά τα βουνά στη Δύση, και γύρισε κοντά μας αμίλητος. Αποχαιρετήσαμε τους αρχαιολόγους και μπήκαμε στο αυτοκίνητο να γυρίσουμε πίσω. Πολλές βδομάδες αργότερα, όταν είχε πια γυρίσει στο πόστο του στη Βηρυτό, κι άρχισε να μου στέλνει δακτυλογραφημένα τα ποιήματα της συλλογής «Κύπρον ου μ’ εθέσπισεν», τη «Σαλαμίνα της Κύπρος», τις «τρεις μούλες», και άλλα, σ’ ένα γράμμα μου, που του ‘γραψα, πέταξα μια κουβέντα. «Για την Έγκωμη ακόμα τίποτε;» Κι η απάντηση ήρθε με τ’ άλλο ταχυδρομείο. «Η Έγκωμη, είναι μεγάλη υπόθεση!»..

Το καλοκαίρι του 1967, ταξιδεύαμε για την Κύπρο με τους γονείς μου, την θεία Κλειώ Χατζηκώστα και τον Ευάγγελο Λουίζο, με το Ε/Γ «Απολλωνία». Έτσι, συνταξιδέψαμε και με τον ποιητή Νίκο Καββαδία ή Κόλια, που εργαζόταν ασυρματιστής σ’ αυτό το πλοίο και ήταν φίλοι με τον θείο Ευάγγελο. Το ίδιο εκείνο καλοκαίρι, στο σπίτι της Αμμοχώστου, «το σπίτι που έγινε φυτό», φιλοξενήθηκε ο Οδυσσέας Ελύτης, όπου αφοσιώθηκε στην επεξεργασία των ποιητικών του συνθέσεων «το Μονόγραμμα», τη «Μαρία Νεφέλη», και «το δέντρο και η δέκατη τέταρτη ομορφιά».

Να σημειώσω, ότι ο Ευάγγελος Λουίζος μαζί με τον Οδυσσέα Ελύτη, υπηρέτησαν τη στρατιωτική τους θητεία, στο Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας. Εκεί γνώρισαν και έκαναν παρέα με τον Κερκυραίο λόγιο και δημοσιογράφο Κώστα Δαφνή.

Ο Ευάγγελος Λουίζος ήταν υπερήφανος και ενδιαφερόταν πολύ για την επτανησιακή καταγωγή του. Έτσι οι έρευνές του στη Βενετία και στα αρχεία της Κέρκυρας, έφεραν στο φως την αλληλογραφία του προγόνου του Παναγή Αγγελάτου από την Άσσο της Κεφαλονιάς, πρόξενο της Επτανήσου Πολιτείας στην Κύπρο, με τον Τούρκο Δραγουμάνο, καθώς και με τον Γραμματέα της Επτανήσου Πολιτείας, Κόμη Καποδίστρια.

Ο Ευάγγελος Λουίζος είναι ο ήρωας στο έργο πολλών Ελλήνων λογοτεχνών. Ο Α. Καραντώνης τον αποκαλεί «Κύπριο πατριώτη, συνειδητό Έλληνα. Ο Αριστείδης Κουδουνάρης λέει ότι ο Ευάγγελος Λουϊζος είναι ο ηγέτης της Κύπρου, χωρίς να έχει κανένα αξίωμα για να το κάνει αυτό. Στο ημιτελές μυθιστόρημα του Γ. Σεφέρη Βαρνάβας Καλοστέφανος, πρωταγωνιστής είναι ο Ευάγγελος Λουϊζος. Αναφέρεται επίσης στα Τετράδια Ημερολογίου του Γιώργου Θεοτοκά, ενώ πρωταγωνιστεί και στην Ιερά Οδό του Γ. Θεοτοκά, καθώς ο άνθρωπος με το ταξί που πάει για να καταταγεί στο μέτωπο, δεν είναι άλλος από τον Ευάγγελο Λουϊζο. Στο ποίημα του Γ. Σεφέρη Έγκωμη, είχε άμεση συμμετοχή, όπως άλλωστε γίνεται φανερό από την αλληλογραφία τους. Ανέκδοτα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη, αφιερωμένα στον Ευάγγελο. Προς τον Ευάγγελον Λουϊζον ευρισκόμενον εν Αμμοχώστω… Για να μην αναφερθώ στο έργο νεότερων συγγραφέων όπως η Νίκη Μαραγκού. Κατά τον Γιώργο Ευστρατιάδη, ο Ευάγγελος Λουϊζος, είναι ο ευγενής ευπατρίδης και ελληνολάτρης, που δεν υπήρξε ούτε ποιητής, ούτε συγγραφέας ούτε καν ερευνητής. Ήταν ο αρχοντάνθρωπος του πνεύματος, ο αριστοκράτης της διανόησης.

Read More

ΤΟ 1372, ο νεαρός Πέτρος Β΄, όπως και ο πατέρας του πριν απ’ αυτόν, μετά τη στέψη του ως βασιλιά της Κύπρου στον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας στη Λευκωσία, ήρθε στον καθεδρικό του Αγίου Νικολάου της Αμμοχώστου για τη δεύτερη στέψη του ως βασιλιά της Ιερουσαλήμ (από το 1269 το στέμμα του βασιλείου της Ιερουσαλήμ περιήλθε στον οίκο των Λουζινιανών της Κύπρου, βέβαια κατ’ όνομα μόνο). Κατά την έξοδο από τον καθεδρικό οι αντιπρόσωποι της ενετικής και γενουατικής κοινότητας οδηγούσαν τον βασιλιά έφιππο στο παλάτι, κρατώντας τα χαλινάρια του αλόγου του. Αυτή τη φορά όμως και οι δύο ήθελαν το δεξί χαλινάρι. Έγινε η πρώτη σύγκρουση και το βράδυ ξέσπασαν βιαιοπραγίες, καθώς οι ντόπιοι που συμπαθούσαν τους Ενετούς, σκότωσαν Γενουάτες και λεηλάτησαν τις περιουσίες τους. Η Γένουα έστειλε τότε το στόλο της και αιχμαλώτισε στο κάστρο της Αμμοχώστου το νεαρό βασιλιά και τη μητέρα του, Ελεονόρα της Ακολούθησε η κατάληψη της πρωτεύουσας Λευκωσίας και τον επόμενο χρόνο, το 1374, υπογράφτηκε μια ατιμωτική ειρήνη, που υποχρέωνε τους Λουζινιανούς να καταβάλουν βαριές αποζημιώσεις. Επιπλέον, οι Γενουάτες κράτησαν την Αμμόχωστο υπό ομηρία. Η πόλη παρέμεινε υπό γενουατική κατοχή για τα επόμενα 90 χρόνια (1374 – 1464). Από αυτή τη στιγμή η ιστορία του μεσαιωνικού βασιλείου της Κύπρου είναι μια αλληλουχία από κακουχίες και ήττες, που, μετά το θάνατο του Ιωάννη Β΄ το 1456, κατέληξε σε εμφύλιο σπαραγμό.

ΚΑΡΛΟΤΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΙΑΚΩΒΟΥ
Ο βασιλιάς Ιωάννης Β΄ απέκτησε από την Ελληνίδα σύζυγο του, Ελένη Παλαιολογίνα, μια κόρη, την Καρλότα, και από την ερωμένη του, Μαριέττα της Πάτρας (la camarde ή Κοψομούττενα), ένα γιο, τον θρυλικό και αμείλικτο Ιάκωβο τον Μπάσταρδο. Η νόμιμη διάδοχος και ο ετεροθαλής αδελφός συγκρούστηκαν σε έναν ανηλεή πόλεμο μέχρις εσχάτων για τη διαδοχή. Κέρδισε ο Μπάσταρδος, ο οποίος βασίλεψε ως Ιάκωβος Β΄. Σε αυτόν οφείλεται η ανακατάληψη της Αμμοχώστου, έπειτα από τέσσερα χρόνια αποκλεισμού (1460 – 64) των Γενουατών. Ξέρουμε το κάθε τι γι′ αυτόν τον μακιαβελικό ηγεμόνα, από τον Γαλλοκύπριο χρονογράφο Γεώργιο Βουστρώνιο, ο οποίος, αν και ήταν πιστότατος φίλος και ακόλουθος του «Ζάκο», περιέγραψε αμερόληπτα τη σκληρότητα, τις βιαιοπραγίες αλλά και τα κατορθώματα της χαρισματικής προσωπικότητας του τελευταίου βασιλιά της Κύπρου.

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΚΟΡΝΑΡΟ
Η Αμμόχωστος είδε το 1472 να τελούνται στον καθεδρικό του Αγίου Νικολάου οι γάμοι του Ιάκωβου με τη δεκαοκτάχρονη – Αικατερίνη – Κορνάρο, την υιοθετημένη κόρη της Γαληνότατης Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου. Είδε όμως πριν περάσει ένας χρόνος και το θάνατο του. Πέθανε στο παλάτι της Αμμοχώστου στα 33 του χρόνια, πριν γεννηθεί ο γιος του, που κι αυτός πέθανε λίγο μετά τη βάφτιση του. Στη σαρκοφάγο του, που τοποθετήθηκε μέσα στον Αγιο Νικόλαο, υπήρχε η ακόλουθη επιγραφή (ελεύθερη μετάφραση): «Δόξα στον Ιάκωβο το Λουζινιανό, το βασιλιά των Ιεροσολύμων, της Κύπρου και της Αρμενίας, για τα ευγενικά του κατορθώματα και το θρίαμβο του κατά των εχθρών. Διεκδικώντας τις τιμές που του αρνήθηκαν, αυτός ο νέος καίσαρας εισέβαλε και κατέλαβε το βασίλειο της Κύπρου, υπέταξε τον Αμεγούσθο, συμπαρατάχθηκε με την ενετική δύναμη και ενώθηκε σε γάμο με την κόρη της Βενετίας, Κατερίνα, όμοια θεάς σε ομορφιά. Σεβαστός, σοφός, μεγαλόκαρδος πρίγκιπας, που ξεπερνούσε τους πάντες στα όπλα και στον πόλεμο. Άγριος θάνατος τον κτύπησε στις 6 Ιουλίου 1473, στο 13ο έτος της βασιλείας του, στα 33 χρόνια της ζωής του, και σκότωσε στο λίκνο του το γιο του που γεννήθηκε μετά θάνατον. Η Κατερίνα η Ενετή, η βασίλισσα σύζυγος του, ανήγειρε αυτό το μνημείο. Ο δούλος του θεού Φραγκίσκος, Επίσκοπος Αμμοχώστου, συνέταξε αυτό τον επιτάφιο». Έτσι, το 1474, στα 19 της χρόνια, η Κατερίνα Κορνάρο γίνεται η βασίλισσα της Κύπρου. Ζώντας ως επί το πλείστον στο βασιλικό παλάτι της Αμμοχώστου αντιμετώπισε – με τη βοήθεια του ενετικού στόλου – στάσεις, προδοσίες, αιχμαλωσίες. Πάντως βασίλεψε για 15 χρόνια πριν αναγκαστεί να παραδώσει το βασίλειο της για να διακυβερνηθεί από τη Δημοκρατία του Αγίου Μάρκου. Η τελετή της μεταβίβασης της εξουσίας έγινε στις 26 Φεβρουαρίου 1489 μέσα στον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου.

ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ (1489-1571)
Όταν οι Ενετοί ανέλαβαν τη διοίκηση της Κύπρου στο τέλος του 15ου αι. ήξεραν ότι επρόκειτο να την κρατήσουν με τα δόντια από τους Τούρκους. Η Βενετία, εξαιτίας των υπερπόντιων κτήσεων της στη Μεσόγειο και ειδικά στο Αιγαίο, ήταν η κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκή δύναμη που ανέλαβε, μετά την άλωση της Πόλης, να αναχαιτίσει την τουρκική επέλαση στη Μεσόγειο. Στα ογδόντα μόλις χρόνια που κατάφερε να κρατήσει την Κύπρο, το νησί έγινε για άλλη μια φορά το ανατολικότερο προπύργιο της αντίστασης του Χριστιανισμού.

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Τα τείχη της Αμμοχώστου, όπως τα βλέπουμε σήμερα, είναι δείγμα αναγεννησιακής αμυντικής αρχιτεκτονικής του 16ου αι. Είναι από πέτρα μόνο και έχουν πάχος από 4 – 6 μέτρα. Οι τάφροι ολόγυρα είναι αποτέλεσμα προσεκτικής λατόμευσης. Σε γραπτή αναφορά του μηχανικού Αλκάνιο Σούρνουνε προς τη σινιορία της Βενετίας το 1562, τονίζεται η κακή κατάσταση των στρογγυλών πύργων, οι οποίοι ήταν παλαιού φράγκικου τύπου και αδυνατούσαν να αντέξουν σε μια πολιορκία με κανόνια. Έτσι, οι Ενετοί μηχανικοί έκαναν σημαντικές μετατροπές, ιδιαίτερα στους προμαχώνες, για να αντέξουν στις νέες μεθόδους πολιορκίας με κανονιοβολισμό. Η αναπαλαίωση των προμαχώνων είναι σε μεγάλο βαθμό έργο του νεαρού μηχανικού Giovanni Girolamo Sanmicheli, ο οποίος αρρώστησε και πέθανε στην ανθυγιεινή πόλη της Αμμοχώστου κατά τη διάρκεια της αποστολής του. Το κάστρο του λιμανιού, που είναι και το αρχαιότερο σημείο της μεσαιωνικής πόλης, είχε τη δική ξεχωριστή τάφρο, ώστε να μπορεί να απομονώνει την πόλη από το λιμάνι. Σε αυτό τον πύργο τοποθέτησε ο Σαίξπηρ την τραγωδία του Οθέλλου του Μόρο, του μελαμψού Ενετού διοικητή της Αμμοχώστου. Νότια της Πύλης της Θάλασσας (χρονολογείται από το 1496), και ξεχωριστά από το εμπορικό λιμάνι, ήταν ο ναύσταθμος και το ναυπηγείο. Μπροστά από τον πύργο της Πύλης της Ξηράς χτίστηκε – για να προστατεύσει την κύρια είσοδο της πόλης – ο μνημειώδης προμαχώνας του Τοξότη (36 πόδια ύψος), ο οποίος δέχτηκε όλο το βάρος της τουρκικής πολιορκίας του 1570 – 71. Απέναντι από τον Τοξότη (Ραμπελέν) και σε όλο το μήκος της νότιας πλευράς των τειχών, μέχρι τον προμαχώνα του Ναυστάθμου (Αρσενάλε), στήθηκαν τα τουρκικά κανόνια. Η νότια ήταν πάντοτε η αδύνατη πλευρά των τειχών, σε αντίθεση με τη βόρεια, όπου ο τεράστιος προμαχώνας Μαρτινίκα έγινε τόσο ισχυρός, ώστε οι Τούρκοι σε όλη τη διάρκεια της πολιορκίας δεν διανοήθηκαν να του επιτεθούν.

Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ (1570-71)
Από την έναρξη της τουρκο-ενετικής σύρραξης στην Κύπρο το 1570, άρχισαν να τυπώνονται στην Ευρώπη – και ιδιαίτερα στη Βενετία – χάρτες της Κύπρου και πλάνα των υπό πολιορκία πόλεων, της Λευκωσίας και της Αμμοχώστου. Παράλληλα, κυκλοφορούσαν ειδικά πολεμικά δελτία, ως εφημερίδες, που ανατυπώνονταν σε διάφορες γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Ισπανικά, Λατινικά) και έδιναν αναφορά για την εξέλιξη της πολιορκίας της Αμμοχώστου, που είχε αρχίσει στις 17 Σεπτεμβρίου 1570, δηλαδή ούτε δέκα μέρες μετά την κατάληψη της Λευκωσίας, αλλά κράτησε έως τον Αύγουστο του επόμενου έτους. Ήταν τυχερή η Αμμόχωστος. Δεν μπορούσαν να την είχαν υπερασπιστεί αξιότεροι άνδρες ούτε αν ήταν γέννημα και θρέμμα της. Στρατιωτικός διοικητής της Αμμοχώστου ήταν ο Μαρκαντώνιος Βραγαδίνος.
Τα τείχη της Αμμοχώστου που ξέρουμε σήμερα είναι αναγεννησιακή αμυντική αρχιτεκτονική του 16ου αι. Οι Ενετοί μηχανικοί πρόσεξαν ιδιαίτερα τα τείχη της πόλης και έκαναν σημαντικές μετατροπές ώστε ν’ αντέχουν στις πολιορκίες. «Famagusta»: άποψη της πόλης με ιδιαίτερη σημασία για τη μελέτη του οχυρωματικού συστήματος επί Ενετών, από το βιβλίο του Oliver Dapper, «Description exacte des isles de Γ Archipel», Amsterdam 1703. Συλλογές Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου, Β. 5.
Από την πρωτογενή αναφορά του Νέστορα Μαρτινίκα, Ενετού ευγενή ο οποίος έζησε όλη την πολιορκία, πολέμησε, συνελήφθη αιχμάλωτος των Τούρκων, δραπέτευσε και επέστρεψε στη Βενετία το 1572, γνωρίζουμε με κάθε λεπτομέρεια πως ύστερα από έξι επιθέσεις των Τούρκων, που αποκρούστηκαν, δεν είχε μείνει στην πόλη ούτε νερό ούτε πολεμοφόδια για τους επιζώντες υπερασπιστές, οι οποίοι ζήτησαν από τον Βραγαδίνο να διαπραγματευθεί μια έντιμη συμφωνία παράδοσης της πόλης στον Μουσταφά Πασά. Στους ίδιους και στις οικογένειες τους θα επιτρεπόταν να μεταφερθούν με πλοία στην Κρήτη, ενώ οι ορθόδοξοι Έλληνες κάτοικοι θα έμεναν στην πόλη για να συνεχίσουν «ανενόχλητα» τη ζωή τους κάτω από οθωμανική διοίκηση.

ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΤΟΥ ΒΡΑΓΑΔΙΝΟΥ
Φυσικά ο Μουσταφάς υπέγραψε τη συνθήκη αυτή χωρίς δισταγμό και ακολούθησε η σφαγή και η αιχμαλωσία εκείνων που θεωρήθηκαν κατάλληλοι να υπηρετήσουν ως σκλάβοι.
«Οι Τούρκοι άπλωσαν όλο τους το στράτευμα κατά μήκος της παραλίας στην άλλη πλευρά, που εκτείνεται σε τρία μίλια από την πόλη προς τη θάλασσα…», γράφει το 1570 ο Βενετσιάνος Paolo Paruta για την πολιορκία της Αμμοχώστου από τους Τούρκους. Από το «Viaggio» των rosaker & Franco (Βενετία 1610), πλάνο της πόλης υπό πολιορκία το 1570 – 71, με τα τουρκικά στρατεύματα στρατοπεδευμένα έξω από τα τείχη. Συλλογές Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου, C. 57.
Για τον Βραγαδίνο όμως, ο Μουσταφάς διάλεξε ένα ατελείωτο μαρτύριο, που ολοκληρώθηκε με το γδάρσιμό του. Στην ιστορική μνήμη του κυπριακού Ελληνισμού, ο υπερασπιστής της Αμμοχώστου, ο Μαρκαντώνιος Βραγαδίνος, είναι ένας γνήσιος απόγονος του Τεύκρου, του Ενεσούλα, του Ευαγόρα Α΄.

Η ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ (1571-1879)
Από το 1571 που άρχισε η τουρκική κατοχή, κανένας Χριστιανός δεν επιτρεπόταν να ζήσει εντός των τειχών. Και στην αρχή κανένα χριστιανικό καράβι μπορούσε να προσεγγίσει το λιμάνι της. Έτσι, τον 17ο αι. ήταν πια μια έρημη πόλη που είχε γίνει λατομείο. Όταν το 18ο αι. οι Τούρκοι άρχισαν να επιτρέπουν την είσοδο στη μαρμαρωμένη πόλη, ο Giovanni Mariti, που την επισκέφτηκε γύρω στο 1760, μας περιγράφει στο βιβλίο του «Viaggi per l’ Isola di Cipro» (1769), ότι στο λιμάνι μόνο άδεια καράβια μπορούσαν να μπουν γιατί δεν είχε πια βάθος από την ακαθαρσία και την ιλύ που είχε εναποθέσει ο ποταμός. Είδε τα ερείπια του ναυπηγείου όπου κτίζονταν οι ενετικές γαλέρες και, κοντά στο βόρειο τείχος, το χυτήριο των κανονιών, ανέπαφο, με όλα τα σύνεργα αφημένα.
«Μετά την κατάληψη της Αμμοχώστου, οι πολίτες της έμειναν προς το παρόν στα σπίτια τους, αλλά πολλοί διώχθηκαν από τους Τούρκους που ήρθαν να πεζέψουν εκεί και κατόπι τα έκαμαν κατοχή», γράφει για την Αμμόχωστο ο Άγγελος Καλέπιο, αυτόπτης μάρτυρας της πολιορκίας της Λευκωσίας, που άκουσε για την Αμμόχωστο από συναιχμαλώτους του στην Κωνσταντινούπολη. Η κατάκτηση της Λευκωσίας και της Αμμοχώστου από τους Τούρκους στα 1570 – 71, μινιατούρα του Charles Magius, Παρίσι 1761 (Andreas and Judith Stylianou, «The History of the Cartography of Cyprus» Nicosia 1980. Publications of the Cyprus Reserach Centre, VIII σ. 246).

«Ποιος θα το πίστευε», γράφει, «τέτοια εγκατάλειψη, που μόνο 200 ψυχές ζουν μέσα στην πόλη. Τα αρχαία σπίτια συνεχώς πωλούνται και οι αγοραστές τα κατεδαφίζουν για να πάρουν την ξυλεία τους, αλλά απαγορεύεται αυστηρά να πάρουν τις πέτρες, γι′ αυτό και βλέπεις παντού βουνά από πέτρες». Αλλά ο Mariti κλείνει με το εξής σχόλιο: «Έξω από τα τείχη, νοτίως της Αμμοχώστου κατά μήκος της ακτής, υπάρχουν κήποι γεμάτοι λεμονόδεντρα και άλλα εσπεριδοειδή. Και κοντά στους κήπους είναι το χωριό Βαρόσια στο οποίο υπάρχουν ελληνικές, ορθόδοξες εκκλησίες». Διωγμένοι από την απαγορευμένη πόλη, οι Έλληνες άρχισαν έξω από τα τείχη, όλο νοτιότερα, μια νέα ζωή». Από την τέφρα της μεσαιωνικής Αμμοχώστου γεννήθηκε η εκτός των τειχών Αμμόχωστος, το Βαρώσι των λεμονοκήπων, που ήταν και αυτού γραφτό του να ξαναγίνει από τον Αύγουστο του 1974 μια μαρμαρωμένη πόλη.

Σημείωση
Τα κείμενα της κ. Μαρίας Ιακώβου αποτελούν συνοπτικό απόσπασμα από εργασία της ίδιας με τίτλο «Έγκωμη – Σαλαμίνα – Αμμόχωστος: 16ος αιώνας π.Χ. – 16ος αιώνας μ.Χ.», η οποία εκδόθηκε και κυκλοφόρησε σε αυτοτελές τεύχος από την Πολιτιστική Εταιρεία «Πανόραμα» στην Αθήνα το 1993.
Μαρία Ιακώβου

Read More

Η αιτηση ιδρυσης του Ελληνικού Σώματος Προσκόπων Αμμοχώστου…9 Απριλίου 1943

Ο προσκοπισμός εγκαθιδρύθηκε επίσημα στην Κύπρο το 1913 απο τούς Νικόλαο Κ. Λανίτη και Νικόλαο Νικολαίδη σαν παράρτημα του αντίστοιχου σώματος της Μεγάλης Βρεττανίας.

Πρίν 72 χρόνια στις 9 Απριλίου 1943 και κατά το τελευταίο ετος της πολύχρονης του υπηρεσίας ως επικεφαλής του Δήμου Βαρωσίων (1916-1943), ο δήμαρχος Αμμοχώστου Γεώργιος Εμφιετζής προσυπογράφει μαζί με 14 αλλες προσωπικότητες της πόλης των Βαρωσίων, μια αιτηση για την ιδρυση του Ελληνικού Σώματος Αρρένων Προσκόπων Αμμοχώστου. Οι 15 αποτέλεσαν την πρώτη οργανωτική επιτροπή του σώματος με πρόεδρο τον Γεώργιο Εμφιετζή, τον Ιωάννη Καλαφατά σαν Αντιπρόεδρο, τον Αναστάσιο Οικονομίδη σαν Γραμματέα και τον Χαρίλαο Παντελίδη σαν Ταμία. Μέλη οι Χ. Αραούζος, Χ. Γαλανός, Ι. Χριστοφίδης, Ι. Ιακώβου, Κ. Χατζηιωάννου, Μ. Χριστοδούλου (Ιερέα), Γ. Οικονομίδης, Α. Πανάρετος, Μιχαήλ. Μιχαηλίδης, Μίκης Μιχαηλίδης, Λ.
Ιστορικοί ερευνητές αναφέρουν οτι ο παιδαγωγικός ρόλος του προσκοπισμού εξελίχθηκε σε οργανο “Ελληνικού εθνικισμού”. H Rebecca Bryant αναφέρει οτι οι πρόσκοποι ορκίζονταν στο ονομα του Βασιλέως της Ελλάδας. Ο Αγγλος κυβερνήτης Storrs, μετά τα Οκτωβριανά του 1931, περιέγραψε τα σώματα προσκόπων σαν κέντρα εκπαίδευσης του Ελληνικού χαρακτήρα και αποφάσισε να τα αναστείλει.

Αναφέρει ο Sir Ronald Storrs:

Όλοι οι Έλληνες Κύπριοι πρόσκοποι κυβερνούνται από το Ελληνικό Σύνταγμα ( από το οποίο οι αρχηγοί των προσκόπων λαμβάνουν τα εντάλματα και τις οδηγίες τους ) και γίνονται ετήσιες εκθέσεις προς το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας . Το δεύτερο άρθρο του Νόμου των Προσκόπων τους εξωθεί να είναι πιστοί στην Πατρίδα και τους νόμους του (Ελληνικού) κράτους . Η σημαία τους ήταν η ελληνική σημαία του Αγίου Γεωργίου , δηλαδή ενας ευρύς λευκόςσταυρός σε γαλάζιο φόντο , με το Scout Fleur -de- Lys (το προσκοπικό εμβλημα) στο κέντρο. Κάθε τμήμα ( ή ετήσια σειρά ) λαμβάνει οδηγίες περί πατριωτισμού , ξεκινώντας με το σεβασμό που οφείλεται στην ελληνική σημαία , την Ιστορία της Ελληνικής σημαίας από τους πιο αρχαίους χρόνους , το σύνταγμα του Ελληνικού Έθνους και οδηγεί σε μια εκτεταμένη γνώση σχετικά με την πολιτική και στρατιωτική οργάνωση του κράτους και το καθήκον ενός πολίτη . Ο Ελληνικός Εθνικός Υμνος έπρεπε να αποστηθίζεται.

Δεν γνωρίζουμε πότε τέλειωσε η αναστολη που επέβαλε ο Sir Ronald Storrs, αλλά σίγουρα οι περιορισμοί ειχαν αρθεί μετά την αρχή του Β’ Παγκοσμίου πολέμού

Αμμόχωστος Βασιλεύουσα

Read More

Η Καμήλα! Και ποιός μας δεν εχει αναμνήσεις ….

Ἄνθος Ἁλός

ἁλός, ὁ ἀφρὸς τοῦ κύματος.

Καμήλα, βράχος μέσα στὴ θάλασσα, ὀκτακόσια περίπου μέτρα ἀπὸ τὴν ἀκτή, ποὺ κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βομβαρδίστηκε ἀπὸ τοὺς Γερμανούς, γιατὶ τὸν ἐξέλαβαν γιὰ ὑποβρύχιο. Οἱ νέοι συναγωνίζονταν στὴν κολύμβηση, μὲ σημεῖο ἀναφορᾶς τὸν βράχο αὐτό, στοὺς κολυμβητικοὺς ἀγῶνες τοῦ Ναυτικοῦ Ὁμίλου Ἀμμοχώστου, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλες μέρες καὶ ὧρες, κυρίως ὅμως κατὰ τὸ καλοκαίρι, ποὺ ἡ πόλη ἔσφυζε ἀπὸ ζωή.

Πὲς θάλασσα…
Καὶ ἡ Καμήλα
Θ᾿ ἀνασηκώσει τὴν καμπούρα της
Θὰ ξεσηκώσει κύματα
Θὰ ξυπνήσει τὰ μισοκοιμισμένα θαλασσοπούλια
Θὰ φυσήξει τὴ γλυκόπικρη αὔρα τῆς μνήμης
Νὰ σοῦ χαϊδέψει τὸ πρόσωπο
Νὰ σὲ ποτίσει θαλασσόμελο.
Ὁλόχρυσοι κόκκοι ἄμμου
Μαζὶ μὲ τὸν ἱδρῶτα σου
Θὰ κυλοῦν ἐπάνω στὸ σῶμα
Καθὼς θὰ δοκιμάζει τὶς ἀντοχές σου.
Ἡ θάλασσα θὰ βλέπει πρὸς τὴν πόλη
Καὶ ἡ πόλη πρὸς τὴ θάλασσα
Ξαγρυπνώντας.
Νίκος Νικολάου Χατζημιχαήλ
ΚΑΡΒΑΣ blogspot

Φώτο: αρχείο Ανδρέα Σωτηρίου

Read More

19-26 Ιουνίου, 1966, ξενοδοχείον Κωνςτάντια
Ναυτικός ΄Ομιλος Αμμοχώστου, ο πρώτος ναυτικός όμιλος που ιδρύθηκε στην Κύπρο ήταν πρωτοπόρος στήν ανάπτυξη των ναυταθλημάτων.
Πρίν 48 χρόνια, στήν περίοδο 19-26 Iουνίου 1966 οργάνωσε και έκτέλεσε με επιτυχία τούς διεθνείς αγώνες ταχύπλοων σκαφών. Οι αγώνες έγιναν στήν θάλασσα του Κωνστάντια.

Η Κύπρος την τότε έποχή δέν ήταν μέλος της Union Internationale Motonautique (UIM) πού ήταν ύπευθυνη για τέτοιες διοργανώσεις. Κάπιοι όμως ‘μερακλήδες’ του ΝΟΑ ταξίδεψαν στο Παρίσι το 1965 για να παρακολουθήσουν την περίφημη ‘six hour race’ στόν ποταμό Σηκουάνα. Τόσο ενθουσιάστηκαν που έκαμαν επαφή με το Βρεττανικό British Motor Boat Racing Club για να δούν κατά πόσο το BMBRC θα μπορούσε να συνεργαστεί με τον ΝΟΑ για να γίνουν οι αγώνες στήν Αμμόχωστο. Λίγο μετά οι Anthony Newell και Jimmy James του BMBRC επισκέφθηκαν την Αμμόχωστο και μετά όπως λένε οι Αγγλοι ‘the rest was history’ !.

Η έπίσημη υποδοχή έγινε στην Λευκωσία στις 18 Ιουνίου με μεγάλες πομπές, τηλεοπτική κάλυψη κτλ. Η επιθεώρηση τών σκαφών έγινε στο ΓΣΕ και ακολούθως άρχισαν οι δοκιμές και οι προπονήσεις στην θάλασσα του Κωνσταντια.

Στούς αγώνες συμμετείχαν γνωστοί Βαρωσιώτες λατρεις της θάλασσας όπως ο Πράγκος, ο Νίκος Μαραγκός, ο Λάκης Μούσκος, Σωκράτης Αναστασίου.
Οι Αγγλοι συνοργανωτές εντυπωσιάσθηκαν απο την περιποιηση, το φαγητό καθώς και την ‘μυρωδιά των ευκαλύπτων και την χρυσή αμμουδιά της Αμμοχώστου’.
Το πρώτο βραβείο κέρδισε η όμάδα της Κύπρου. Το ‘Archbishop Makarios Gold Cup’ (αξίας 800 λιρών!) άφησε εντυπώσεις!

Αμμόχωστος Βασιλεύουσα

Read More